سفیانی ملعون

سفیانی در ماه رجب خروج می‌کند و یمانی و خراسانی هم در این ماه قیام می‌کنند؛ بعد در ماه رمضان، ندای آسمانی شنیده می‌شود
گروه آیین و اندیشه فرهنگ نیوز- مصطفی امیری: سفیانى پس از شکست در عراق و حجاز، به شام و فلسطین باز مى‌گردد تا در بزرگترین نبرد خود با حضرت مهدى(عج)، یعنى نبرد بزرگ فتح قدس به مصاف بپردازد. در روایتی طولانی از امام باقر علیه السلام نقل شده است که بعد از خسف بیداء لشکر سفیانی، حضرت مهدی علیه السلام بعد از حضور در کوفه عراق، با سپاه خود بسوى سرزمین شام لشکرکشى مى‌کند و در مرج‌ عذراء، منطقه ای در دمشق، اردو مى‌زنند. سفیانی نیز نیروهاى خود را از منطقه شام و دمشق، خارج کرده و به طرف فلسطین عقب‌نشینی می‌کند.

معرفی نشانه های حتمی ظهور

در مجموعه روایات علائم ظهور، از پنج نشانه به صورت ویژه و مستقل سخن به میان آمده است. اهمیت این نشانه‌ها را می‌توان هم از تعدد روایات مربوط به آن‌ها و هم از جداسازی و بیان این نشانه‌ها به شکل مستقل دریافت. شیخ صدوق در کتاب کمال الدین، با سلسه اسنادش از امام صادق علیه السلام در حدیث معتبری نقل کرده است:
قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ الْیَمَانِیُّ وَ السُّفْیَانِیُّ وَ الصَّیْحَهُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّکِیَّهِ وَ الْخَسْفُ بِالْبَیْدَاء. [صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۶۵۰]
پیش از قیام قائم پنج نشانه حتمی است: یمانی، سفیانی، صحیه آسمانی، شهادت نفس زکیه و خسف بیداء

سفیانی، اولین نشانه حتمی ظهور

سفیانی در ماه رجب خروج می‌کند و یمانی و خراسانی هم در این ماه قیام می‌کنند؛ بعد در ماه رمضان، ندای آسمانی شنیده می‌شود و در ماه ذی الحجۀ، قتل نفس زکیه اتفاق می‌افتد و در ماه محرم واقعه شریف قیام (خروج) امام مهدی علیه السلام رخ می‌دهد. بنابراین از نظر زمانی، سفیانی، اولین نشانه حتمی ظهور در ماه رجب خواهد بود. امام صادق علیه‌ السلام در حدیث معتبری فرموده اند:
إِنَ‏ أَمْرَ السُّفْیَانِیِ‏ مِنَ‏ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ‏ وَ خُرُوجَهُ‏ فِی‏ رَجَبٍ‏. [صدوق، کمال الدین، ج۲، ص۶۵۰]
خروج سفیانی از نشانه های حتمی و قطعی است و در ماه رجب روی خواهد داد.

روایات اسلامی، در مقام اشاره به این شخصیت، بیشتر از دو واژه «سفیانی» و «ابن‌آکلۀ الاکباد» (پسر زن جگرخوار) استفاده شده است. و از سوی دیگر، در برخی از روایات از امام معصوم درباره نام سفیانی سؤال شده است. که نشان می دهد سفیانی نام او نیست. در مجموع، روایات، هشت نام را برای سفیانی برشمرده‌اند، پنج نام از غیرمعصوم است و تنها سه نام آن، از پیشوایان معصوم بیان شده و از میان این سه روایت، دو روایت آن از منابع اهل سنت است و تنها روایتی که نام سفیانی را عثمان می‌داند، در منابع حدیثی شیعه آمده است. بنابراین ما نمی توانیم درباره نام سفیانی به صورت قاطعانه قضاوت کنیم. البته دانستن نام سفیانی چندان ثمری دربر ندارد. امامان معصوم به جای توجه دادن شیعیان به شناخت نام سفیانی، بیشتر به عملکرد و تسلط وی بر مناطق پنج گانه شام، توجه ویژه ایی داشته اند. و بیشتر به تبیین لقب و نسب او که به خاندان ابوسفیان می رسد، توجه ویژه نشان داده اند تا نام سفیانی.

فاصله بین خروج سفیانی و ظهور امام عصر

در روایات ذکر شده است که حضرت در سالی که فرد است، در عاشورای ماه محرم ظهور و قیام می فرمایند. در روایتی از امام باقر علیه السلام نقل شده است: 
یَقُومُ الْقَائِمُ فِی وَتْرٍ مِنَ السِّنِین‏ … .[نعمانی، الغیبۀ، ص ۲۶۲] 
قائم در سال فرد ظهور خواهد کرد … .

و از طرفی خروج سفیانی هم شش ماه قبل از ظهور حضرت است، پس نتیجه می گیریم، سفیانی در ماه رجب سال زوج، خروج می کند. 
برخی روایات، خروج سفیانی را با یمانی و خراسانی در یک سال و همزمان با هم معرفی کرده اند.
امام باقر علیه‌ السلام در این‌باره فرموده اند:
خُرُوجُ الثَّلَاثَهِ السُّفْیَانِیِّ وَ الْخُرَاسَانِیِّ وَ الْیَمَانِیِّ فِی سَنَهٍ وَاحِدَهٍ فِی شَهْرٍ وَاحِدٍ فِی یَوْمٍ وَاحِدٍ وَ لَیْسَ فِیهَا رَایَهٌ أَهْدَى مِنْ رَایَهِ الْیَمَانِیِّ لِأَنَّهُ یَدْعُو إِلَى الْحَق.‏ [شیخ طوسی، الغیبۀ، ص ۴۴۶]
قیام سفیانی، یمانی و خراسانی، در یک سال، یک ماه و یک روز خواهد بود که هدایت یافته ترین پرچم، پرچم یمانی است زیرا که به حق دعوت می کند.

حمله لشکر سفیانی به عراق و عربستان

دامنه تخریب و نابودی لشکر سفیانی تمام منطقه دمشق در کشور سوریه تا بغداد در کشور عراق، را شامل می شود. بویژه سفیانی برای ویرانی کوفه به عنوان مرکز حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام و مدینه شهر پیامبر اکرم، تلاش بیشتری خواهد کرد. مفضل بن عمر از اصحاب امام صادق علیه السلام، از قول ایشان در توصیف گزارش یکی از یاران سفیانی به جهانیان چنین نقل می کند: 
… فِی جَیْشِ السُّفْیَانِی‏ وَ خَرَّبْنَا الدُّنْیَا مِنْ دِمَشْقَ إِلَى الزَّوْرَاءِ وَ تَرَکْنَاهَا جَمَّاءَ وَ خَرَّبْنَا الْکُوفَهَ وَ خَرَّبْنَا الْمَدِینَه … .(مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۰)
… ما،لشکر سفیانی، دنیا را از دمشق تا بغداد، ویران کردیم و کوفه و مدینه را هم ویران ساختیم …

هدف حمله لشکر سفیانی به عربستان

سپاه سفیانى از مدینه به قصد پیکار با حق و قتل حجت خدا، حضرت مهدی(عج)، تخریب کعبه و کشتار اهل حرم به سمت مکه، خارج می‏شود. در ضمن روایتی، که ماحصل گفتگوی بشیر(یکی از نجات یافتگان سپاه سفیانی از خسف بیداء)، با حضرت مهدی است، به این قصد سپاه خسف تصریح شده است:
… نُرِیدُ إِخْرَابَ الْبَیْتِ وَ قَتْلَ أَهْلِهِ‏… . (حلی، مختصر البصائر، ص۴۴۵)
… می‌خواستیم کعبه را تخریب و اهل مکه را به قتل برسانیم… .
اما وقتی قصد حمله به شهر مکه و تخریب کعبه را دارند، در منطقه بیداء، بین مکه و مدینه، لشکر سفیانی در زمین فرو می روند و خسف بیداء لشکر سفیانی، اتفاق می افتد.
… حَتَّى إِذَا نَزَلُوا الْبَیْدَاءَ وَ هُوَ جَیْشُ الْهَمَلَاتِ خُسِفَ بِهِم‏… . (عیاشی، التفسیر، ج۱، ص۶۵)
… تا اینکه سپاه سیل‌آسای(سفیانی) در بیداء در بین مکه و مدینه، فرود می‌آیند (و به امر الهی) در زمین فرو می‌روند و خسف میشوند.

مراحل شورش سفیانی

جنبش سفیانى، در سه مرحله به اجرا درمى آید:
۱٫ مرحله جنگ و کشتار در شش ماهه اول در منطقه شام، 
۲٫ سپس هجوم و پیکار او در عراق و حجاز،
۳٫ و سر انجام عقب نشینى از توسعه طلبى در عراق و حجاز در برابر سپاه حضرت مهدى علیه السلام به سمت شام و ایجاد کمربند امنیتی با هم پیمانان رومی در برابر سپاه امام مهدی.

جنگ سفیانی در شام و سوریه

روایات مربوط به سفیانى، جنگ هاى شش ماهه اول وى را به اختصار ترسیم مى کنند، جنگ هاى داخلى او با ابقع و اصهب و سپس با نیروهاى اسلامى و غیر اسلامى مخالف خود است، تا تسلط او بر سرزمین شام کامل گردد. ولى با توجه به نوع جنبشِ او، طبیعى است که این شش ماه، مملو از عملیات متراکم نظامى خواهد بود تا بتواند سیطره خود را استوار و نیروهاى زیادى را براى نبردهاى گسترده نُه ماه آینده تجهیز و آماده نماید. طبق روایات، پیروز نهایی جنگ شام، سفیانی است.تسلط سفیانی بر منطقه شام، قدرتمندانه و مطلق است و وقتى وی از استیلاى خود بر منطقه شام آسوده خاطر شود، عملیات مهم برون مرزى خود را آغاز مى‌کند.
از امام باقر علیه السلام نقل شده است:
… فَأَوَّلُ أَرْضٍ تَخْرَبُ، أَرْضُ الشَّامِ ثُمَّ یَخْتَلِفُونَ عِنْدَ ذَلِکَ عَلَى ثَلَاثِ رَایَاتٍ رَایَهِ الْأَصْهَبِ وَ رَایَهِ الْأَبْقَعِ وَ رَایَهِ السُّفْیَانِی …‏ ‏. (نعمانی، الغیبۀ، ص۲۸۰)
… اول جایی که خراب می‌شود، منطقه شام (سوریه و …) است در این هنگام سه پرچم با هم درگیر هستند: اصهب، ابقع و سفیانی … .

و در تفسیر عیاشی از امام باقر علیه السلام نقل شده است که همزمان با اوج درگیری‌های منطقه شام، در دیگر مناطق سرزمین‌ها و کشورهای عربی نیز، درگیری و آشوب و اختلاف، وجود دارد: 
… وَ هِیَ سَنَهُ اخْتِلَافٍ فِی کُلِّ أَرْضٍ مِنْ أَرْضِ الْعَرَب… ‏. (نعمانی، الغیبۀ، ص۲۸۰)
… و آن سالی است که اختلاف سرزمین های عربی را فرا گرفته است … .

جنگ قرقیسیا و عدم آسیب به شیعیان

سفیانى در نُه ماهه پایانى حکومت خود، دست به نبردهاى بزرگى مى زند که مهمترین آنها نبرد قرقیسیا و سپس جنایات او در عراق می باشد. 
… ِیَمُرُّ جَیْشُهُ بِقِرْقِیسِیَاءَ فَیَقْتَتِلُونَ بِهَا فَیُقْتَلُ بِهَا مِنَ الْجَبَّارِینَ‏ مِائَهُ أَلْف‏ … . (نعمانی، الغیبۀ، ص ۲۸۰)
… و سپاه سفیانی به قرقیسیا میرسد. در آنجا نبردی درمی‌گیرد و از ستمگران و جبارین، صد هزار نفر کشته میشوند … .
اما در آن سال ها، امنیت و آرامش از کشور عراق، سلب شده است. امام صادق علیه السلام در ضمن روایتی طولانی فرمودند:
قَبْلَ قِیَامِ الْقَائِم‏ … شُمُولِ أَهْلِ الْعِرَاقِ خَوْفٌ لَا یَکُونُ لَهُمْ مَعَهُ قَرَار. (شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۷۸)
قبل از ظهور حضرت مهدی علیه السلام … تمام عراق را هراس و خوف شدیدی فرا می‌گیرد و آرامش از این دیار رخت بر‌می‌بندد.

جنگ قدس و شکست سفیانی

سفیانى پس از شکست در عراق و حجاز، به شام و فلسطین باز مى‌گردد تا در بزرگترین نبرد خود با حضرت مهدى، یعنى نبرد بزرگ فتح قدس به مصاف بپردازد. در روایتی طولانی از امام باقر علیه السلام نقل شده است که بعد از خسف بیداء لشکر سفیانی، حضرت مهدی علیه السلام بعد از حضور در کوفه عراق، با سپاه خود بسوى سرزمین شام لشکرکشى مى‌کند و در مرج‌ عذراء، منطقه ایی در دمشق، اردو مى‌زنند. سفیانی نیز نیروهاى خود را از منطقه شام و دمشق، خارج کرده و به طرف فلسطین عقب‌نشینی می‌کند. امام باقر علیه السلام میفرمایند:
… ثُمَّ یَسِیرُ حَتَّى‏ یَأْتِیَ‏ الْعَذْرَاءَ هُوَ وَ مَنْ مَعَهُ وَ قَدْ أُلْحِقَ بِهِ نَاسٌ کَثِیرٌ وَ السُّفْیَانِیُّ یَوْمَئِذٍ بِوَادِی الرَّمْلَهِ حَتَّى إِذَا الْتَقَوْا وَ هُمْ یَوْمَ الْإِبْدَالِ … . (شیخ مفید، الاختصاص، ص ۲۵۶)
… سپس حضرت مهدی علیه السلام با همراهانش به مرج عذراء در دمشق مى‌آیند در حالى که بسیارى از مردم به آن حضرت پیوسته‌اند و سفیانی (بعد از عقب نشینی از عراق) در منطقه رمله فلسطین مستقر می شود تا اینکه سرانجام بین دو لشکر، درگیری پیش می آید و آن روز ابدال و دگرگونی ها است … .

البته نیروهای رومی (غربی ها) در منطقه رمله فلسطین، از قبل در آنجا لشکر، پیاده کرده اند.
… یَسْتَقْبِلُ مَارِقَهُ الرُّومِ حَتَّى تَنْزِلَ الرَّمْلَه … . (بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۲۴)
… رومی ها (غربی ها) نیز وارد رمله فلسیطین شده اند … .
… وَ تَنْزِلُ الرُّومُ فِلَسْطِین ‏… . (شیخ طوسی، الغیبۀ، ص ۴۶۳)
… و در ان هنگام، رومی ها (غربی ها) وارد فلسطین شده اند … .
تا یکی دیگر از بزرگترین جنگ های آخرالزمان، جنگ طبریه در فلسطین، بین لشکریان امام مهدی و لشکریان سفیانی که از پشتیبانی رومی ها و یهود، برخوردار هستند، رخ میدهد. پیروز این جنگ، سپاه امام مهدی علیه السلام خواهد بود و پیروزمندانه، وارد قدس خواهند شد و فلسطین برای همیشه آزاد خواهد شد.

لازم به ذکر است، روند حرکت سفیانی همچون اجدادش، می باشد و کاملاً شبیه حرکت بنی امیه در مقابل حضرت علی علیه السلام، امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام می‌باشد. معاویه در زمان حضرت امیر سلطه خود بر منطقه شام را عملیاتی نمود، در زمان امام حسن علیه السلام ، سلطه بر عراق و در زمان یزید ملعون سلطه بر حجاز را رقم خورد.
امام صادق علیه السلام در این خصوص فرموده اند: 
إنا و آل أبی سفیان أهل بیتین تعادینا فی الله: قلنا صدق الله و قالوا کذب الله، قاتل أبوسفیان رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله و قاتل معاویۀ علی بن ابیطالب علیه‌السلام و قاتل یزید بن معاویۀ الحسین بن علی علیه‌السلام و السفیانی یقاتل القائم.[معجم احادیث الامام المهدی، ج ۳، ص ۴۶۷] 
ما و خاندان ابوسفیان، دو خانواده هستیم که به جهت خداوند با یکدیگر دشمنی کردیم. ما خداوند را تصدیق کردیم و آنها تکذیبش کردند. ابوسفیان با پیامبر صلی الله علیه و آله جنگید و معاویه با علی بن ابیطالب علیه‌السلام و یزید با حسین بن علی علیه‌السلام. سفیانی نیز با قائم علیه‌السلام خواهد جنگید.

تفاوت در روند حرکت سفیانی و معاویه، تفاوت در جایگاه ایرانیان در این دو مقطع تاریخی می‌باشد. در زمان بنی امیه و صدر اسلام، ایرانیان در پایین‌ترین سطح قدرت قرار می‌گیرند تا در معادلات منطقه دخالت نکنند و اعراب امتحان خود را پس دهند. اما در آخرالزمان، ایرانیان به اوج قدرت تاریخی خود می‌رسند و مهم‌ترین نقش را در معادلات منطقه ایفا می‌نمایند و باعث موفقیت و پیروزی نهضت زمینه ساز ظهور می‌گردند.

ایران در زمان ظهور

ایران در زمان ظهور؟

*-

با توجه به روایات می‌توان شرایط ایران را تا حدودی این گونه ترسیم کرد: «دانش و معارف دین اسلام و مکتب تشیع، از ایران و قم، به جهانیان صادر می‌شود.لذا موقعیت علمی ایران ممتاز است و اصلی ترین مرکز دین اهل بیت(ع) خواهد بود. در روایتی از وجود مقدس امام صادق(ع) نقل شده است: «به زودی، کوفه، از مؤمنان خالی می‌گردد و دانش مانند ماری که در سوراخش پنهان می‌شود، از آن شهر رخت برمی‌بندد؛ سپس علم ظاهر می‌شود در شهری به نام قم؛ آن شهر معدن علم و فضل می‌گردد(و از آنجا به سایر شهر‌ها پخش می‌شود) به گونه‌ای که باقی نمی‌ماند در زمین جاهلی نسبت به دین، حتی زنان در خانه‌ها. این قضیه نزدیک ظهور قائم(ع) واقع می‌شود … علم، از قم به سایر شهر‌ها در شرق و غرب پخش می‌شود و حجت بر جهانیان تمام می‌شود به گونه‌ای که در تمام زمین، فردی پیدا نمی‌شود که دین و علم به او نرسیده باشد. بعد از آن قائم، قیام می‌کند و سبب انتقام خدا و غضب او بر بندگان(ظالم و معاند) می‌شود؛ زیرا، خداوند انتقام (و عذاب) بر بندگان روا نمی‌دارد، مگر وقتی که حجت را انکار کنند»(بحار الانوار، ج ۵۷و۶۰، ص۲۱۳)

خیزش و جنبشی بزرگ برای دعوت مردم به طرف دین، در ایران روی می‌دهد. از امام کاظم(ع) نقل شده است: «مردی از اهل قم، مردم را به سوی حق دعوت می‌کند. گروهی، دور او اجتماع می‌کنند که مانند پاره‌های آهن‌اند و باد‌های تند(حوادث) نمی‌تواند آنها را از جای برکند. از جنگ خسته نمی‌شوند و کناره‌گیری نمی‌کنند و بر خدا توکل می‌کنند. سر انجام، پیروزی برای متقین و پرهیزکاران است»(بحار، ج۶۰، ص۲۱۶، ح۳۷)

گویا این حرکت، همان حرکتی است که از امام باقر(ع) نقل شده است: «گویا می‌بینم گروهی از مشرق زمین خروج می‌کنند و طالب حق هستند، اما به آنان پاسخ داده نمی‌شود. مجدداً برخواسته‌ی خود تاکید می‌کنند ولی جواب نمی‌شنوند. پس چون چنین دیدند، شمشیر‌ها را به دوش می‌کشند، در مقابل دشمن می‌ایستند تا حق به آنها داده می‌شود، اما این بار قبول نمی‌کنند بلکه قیام می‌کنند و نمی‌دهند آن را (پرچم قیام را) مگر به صاحب شما(امام زمان(ع))»(بحار الانوار، ج۵۲، ص۲۴۳، ح۱۱۶)

خروج سید حسنی و خراسانی که در روایات به آنها اشاره شده است را می‌توان در این باره دانست. بنابراین، موقعیت اجتماعی آن روز ایران حرکت به سوی حق طلبی و دعوت به آمادگی برای ظهور است.

در بستر این جامعه نیز یاران حضرت شکل می‌گیرند. در حدیثی از امام صادق(ع) نقل شده است: «قم را قم نامیدند، چون اهل او، اجتماع می‌کنند با قائم آل محمد(ص) و با او قیام می‌کنند و او را یاری می‌کنند»(بحار الانوار، ج ۵۷و ۶۰، ص۲۱۶، ح۳۸)

در روایاتی که به نام یاران و شهر‌ها اشاره دارد، شهر‌های متعددی از ایران ذکر شده است. خلاصه آن که ایران، مرکز صدور دین و معارف اهل بیت است و زمینه‌سازی برای ظهور می‌کند.

در برخی از روایات اهل بیت(ع) به حضور فعال عجم در سپاه و ارتش مخصوص امام مهدی(ع) اشاره شده است. البته مقصود از عجم ملت‌های غیر عرب است، ولی به احتمال زیاد بیشترین مصداق آن در عصر ظهور، ایرانیان خواهند بود به ویژه که مرکز شیعه در ایران است.

مجموعه روایات وارده در مورد ایرانیان نشان می‌دهد که این گروه، زمینه‌سازان حکومت حضرت مهدی(ع) در جهان هستند و بیشترین تأثیر را در روند استقرار حکومت آن خورشید عالم‌تاب دارند.

*

*

چرا حضرت قائم تاکنون ظهور نکرده اند ؟

*

وقتی آن حضرت خود را برای یک دگرگونی اجتماعی آماده ساخته چه چیز مانع شده است که در دوره ی غیبت صغری یا سال های پس ازآن به میدان بیاید و غیبت طولانی نسازد ؛ با توجه به این که درآن زمان ، زمینه و شرایط کارهای اجتماعی واصلاحی بسیارآسان بوده است؟

آن حضرت به واسطه ی رابطه ی مستقیمی که بر اثر برنامه ریزی های خاص در زمان غیبت صغری با مردم داشت ، این امکان را یافته بود که یاران خود را گرد آورد و با قدرت ، کار خود را شروع کند. قدرت های حاکم آن زمان نیز به این مرتبه از توان و نیروی دهشتناک که انسان امروزه بر اثر پیشرفت علم و صنعت به آن دست یافته است ، نرسیده بود.

جواب این است که هرکاری برای تغییرساختار جامعه به وقوع پیوندد ؛ موفقیت آن بستگی به یک سلسله شرایط و زمینه های خارجی دارد و تا همه آن شرایط کاملاً تحقق نیابد امکان رسیدن به هدف وجود ندارد.

البته آن تغییرات اجتماعی که سرچشمه ای الهی دادازنظرپیام،ربطی به عواملی خارجی(مانندوضعیت سیاسی- اجتماعی جامعه، واقعیت های بین المللی، توانایی های مردم و…)ندارد؛ زیراپیامی که زیربنای این تغییرات است، الهی وآسمانی است وشرایط خارجی درآن مؤثرنیست ولی ازجنبه ی اجرایی به شرایط بیرونی متکی است وموفقیت وزمان انجام آن بستگی به آن داردودرست به همین جهت بوده است که آسمان درانتظارماند تا پنج قرن ازجاهلیت بگذرد وآن وقت آخرین پیام خودرابه واسطه ی حضرت محمد(صلی الله علیه وآله)فرستاد؛ وباآن که جهان دردوران فترت نیازشدیدبه پیامبرداشت ولی به خاطروابستگی اجرایی به شرایط خارجی درآن تأخیرشد.برخی ازعوامل خارجی که اجرای اصلاحات به آن نیازداردعبارت است ازفضای مناسب وجوعمومی برای تغییرات مورد نظر و برخی جزییات است که جنبش انقلابی درپیچ وخم – های باریک آن رامی طلبد.

برای نمونه، انقلابی که «لنین»در روسیه باموفقیت رهبری کرد به عامل مهمی مانند جنگ جهانی اول وسست شدن پایه ی امپراطوری تزار وابسته بود که در ایجاد فضای مناسب برای انقلات سهم بسزایی داشت وعوامل جزیی و محدود دیگری نیز درآن مؤثر بود مانند این که «لنین»توانست به سلامت وارد روسیه شود و انقلاب را رهبری کندکه اگرهرحادثه ای باعث تأخیر ورود او شده بود؛ احتمال داشت انقلاب نتواندبه این سرعت حاکم شود.

آری ، سنت تغییر ناپذیر الهی بر این است که اجر او ایجاد تغییرات اصلاحی بستگی به عوامل خارجی ، فضای مناسب وجو عمومی داشته باشد و به همین جهت بوده است که اسلام پس از یک دوره طولانی و پس از چندین قرن ، ظهورکرد.

پس با این که خدای بزرگ ، توانایی دارد همه مشکلات وسختی ها را برای پیام رسانی های آسمانی ، هموار و به وسیله ی اعجاز فضای مناسب ایجادکند ، این روش را انتخاب نکرده است ؛ زیرا امتحان و ابتلا و رنجی که مایه ی تکامل انسان می شود در صورتی تحقق می یابدکه تحولات ، طبیعی و مطابق با شرایط خارجی باشد.البته این مانع نیست که خداوند در برخی جزییات دخالت کند ، جزییاتی که در اصل فضای مناسب مؤثر نیست ولی گاهی برای ایجاد تحرک لازم است ؛ مانندکمک ها و توجهات غیبی که خداوند در لحظه های حساس و بسیار دشوار به اولیای خود می کند ؛ چنان که ، آتش نمرود برای ابراهیم گلستان می شود و دست آن یهودی پیمان شکن که شمشیر بر روی پیامبر(صلی الله علیه وآله)کشید ازحرکت می افتد و یا تند باد شدیدی که چادرهای کافران ومشرکان رازمانی ه درجنگ خندق ،مدینه رامحاصره داشتندازریشه درمی آوردوترس ووحشت رادردل های آنان می افکند.

ولی همه این ها ازجزییات فراتر نمی رود و در زمانی که زمینه و شرایط برای اصلاحات عمومی کاملاً آماده است کمک های فوریتی ، صورت طبیعی به خود می گیرد و با واقعیت های خارجی مطابقت می کند.

ما واقعیت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)را با این دید بررسی می کنیم تا دریابیم که انقلاب او از نظر اجرا همانند همه انقلاب ها به زمینه های عینی وخارجی بستگی دارد و بایستی فضای مناسب موجود باشد. از این رو طبیعی است که منتظرآن شرایط باشیم. همه می دانندکه حضرت مهدی(عج) کارش محدود به یک منطقه و یک بخش ازجهان است و بایستی همه بشریت را از تاریکی ستم به روشنایی عدل ، رهنمون گردد . برای اجرای چنین تحول بزرگی تنها وجود داشت . پس از این تحول بزرگ ، فضای مناسب جهانی می طلبد که همه ی زمینه های خارجی لازم برای انقلاب عمومی وآن وجود داشته باشد.

عامل اساسی در ایجاد این فضای مناسب و پذیرش پیام جدید عدالت ازطرف مردم همانا احساس پوکی و پوچی است که انسان متمدن آن روز خواهدکرد و منشأ این احساس ، تجربه های مختلف بشری از تمدن است؛ تمدنی که جنبه های منفی آن پشت او را خم می کند و به آنجا می رسد که می فهمد شدیداً نیاز به کمک دارد واز عمق جان ، توجه خود را به عالم غیب یا منبعی مجهول ، معطوف می دارد.

امّا از نظر پیشرفت های مادی می توانیم بگوییم درآینده شرایط برای رساندن پیام به جهانیان بهتر ازگذشته است ؛ زیرا بخش های مختلف دنیا به هم نزدیک می شوند ، مردم می توانند با هم ارتباط برقرارکنند و وسایلی که یک سازمان مرکزی برای آگاه سازی ملت ها ازرسالت جدید بدان نیاز دارد، دردسترس می باشد.

امّا این که هر چه بیشتردر ظهورآن حضرت تأخیر بیفتد ، ابزار وآلات جنگی پیشرفته ترخواهد شد، درست است ولی ابزار و آلات مادی برای کسانی که روحیه ی خود را باختهش اند و از درون پیوسیده اند به چه کار می آید ؟ چه بسا در طول تاریخ که کاخ یک تمدن بزرگ با اولین تلنگر فرو ریخته است چرا ؟ برای این که چنین بنایی در واقع از قبل فرو ریخته بوده است و هیچ گونه پشتوانه وتکیه گاهی نداشته است.